tekst: Barbara Maciejewska | zdjęcia Adobe Stock
Obecnie media społecznościowe (ang. social media) stanowią część codziennego życia wielu osób. Od sporadycznego przeglądania aktualności do kompulsywnego obserwowania i śledzenia życia innych ludzi – formy korzystania z social media są bardzo różne. Postawa odbiorcy wobec dostępnych w sieci treści jest jednym z elementów determinujących wpływ mediów społecznościowych na jego zdrowie psychiczne.
Na przestrzeni ostatnich lat materiały tworzone przez internetowych twórców uległy sporej zmianie – z cieszących się na początku dużą popularnością zdjęć i kilkunastu czy nawet kilkudziesięciominutowych filmików do coraz krótszych form, niekiedy trwających zaledwie kilkanaście sekund. Różnorodność i mnogość bodźców, których doświadcza przeciętna osoba podczas spędzania czasu w Internecie wpływa m.in. na długość i jakość snu – zwłaszcza u osób korzystających z social media w nocy, tuż przed zaśnięciem – a także na trudności z uwagą i koncentracją wynikające z częstego angażowania się w kilka czynności na raz np. przeglądanie mediów społecznościowych i jednoczesne oglądanie telewizji. Regularne korzystanie z mediów społecznościowych przez młode osoby może również wpływać na zmiany w funkcjonowaniu poznawczym w aspekcie zapamiętywania i analitycznego myślenia, a także na rozwijanie kompetencji społecznych, w szczególności w relacjach z rówieśnikami.
Nie bez znaczenia pozostaje sposób, w jaki internetowi twórcy kreują swój wizerunek i jakimi informacjami decydują się dzielić z ich odbiorcami. Nadmierne korzystanie z mediów społecznościowych może obniżać dobrostan w szczególności u osób, które mają tendencje do porównywania się do innych. Niezwykle popularne w ostatnich latach filtry, a także nowe możliwości przerabiania zarówno zdjęć, jak i filmików udostępnianych na znanych platformach utrudniają odróżnienie fikcyjnego wizerunku twórcy od rzeczywistości. Przedstawiane i promowane w mass mediach, często nierealistyczne standardy dotyczące pożądanego wyglądu wpływają na postrzeganie własnego ciała, a osoby korzystające z mediów społecznościowych często mierzą się w związku z tym z niezadowoleniem z własnej figury, a niekiedy również z zaburzonymi relacjami z jedzeniem.
Wpływ mediów społecznościowych na zdrowie psychiczne zależy niekoniecznie od tego, ile dana osoba spędza czasu na korzystaniu z nich, ale od sposobu ich używania m.in. rodzaju obserwowanych i udostępnianych treści, nawiązywaniu kontaktu w sieci z innymi osobami lub jego braku czy wyborze między platformami skupionymi na treści a tymi zawierającymi głównie zdjęcia i grafiki. Badania pokazują, że osoby aktywnie korzystające z social media, które angażują się w komentowanie, ocenianie i rozmawianie z innymi osobami, a także te spędzające najwięcej czasu w aplikacjach opierających się na zdjęciach mają większą tendencję do porównywania się do innych osób, co negatywnie przekłada się na sposób postrzegania siebie i swojego ciała. Choć dla niektórych media społecznościowe mogą być szkodliwe i uzależniające, dla innych mogą stanowić źródło inspiracji czy dochodu. Warto pamiętać, że social media same w sobie nie są niebezpieczne, ale używane w niewłaściwy sposób mogą wpłynąć negatywnie na wiele aspektów funkcjonowania naszego zdrowia psychicznego.
Źródła:
Aparicio-Martínez, P., Perea-Moreno, A., Redel-Macías, M. D., Pagliari, C., Vaquero-Abellán, M. (2019). Social Media, Thin-Ideal, Body Dissatisfaction and Disordered Eating Attitudes: An Exploratory analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(21), 4177.
Fan, X., Deng, N., Dong, X., Lin, Y., Wang, J. (2019). Do others’ self-presentation on social media influence individual’s subjective well-being? A moderated mediation model. Telematics and Informatics, 41, 86–102.
Green, A., Dagan, Y., Haim, A. (2018). Exposure to screens of digital media devices, sleep, and concentration abilities in a sample of Israel adults. Sleep and Biological Rhythms, 16(3), 273–281.
Kim, J. W., Chock, T. M. (2015). Body image 2.0: Associations between social grooming on Facebook and body image concerns. Computers in Human Behavior, 48, 331–339.
Mills, K. L. (2016). Possible effects of internet use on cognitive development in adolescence. Media and Communication, 4(3), 4–12.
Parry, D. A., Fisher, J. F., Mieczkowski, H., Sewall, C., Davidson, B. I. (2022). Social media and well-being: A methodological perspective. Current Opinion in Psychology, 45, 101285.
Vandenbosch, L., Fardouly, J., Tiggemann, M. (2022). Social media and body image: Recent trends and future directions. Current Opinion in Psychology, 45, 101289.
